| alefbeys |
Jiddisch alfabet |
| bashert (in opdracht) > basjert |
hij/zij voor wie je bent voorbestemd |
| bik |
letterlijk stier; hier potige portier, kleerkast |
| black hat |
orthodoxe jood |
| cafard (< Frans) |
depressie, melancholie |
| chupah > choepa |
trouwerij (eigenlijk het baldakijntje waaronder het bruidspaar tijdens de ceremonie staat) |
| chutzpah > gotspe |
brutaliteit |
| dreydl > dreidel |
bordspel met een tolletje (de dreidel) dat met Chanoeka wordt gespeeld |
| dybbuk > dibboek |
dolende ziel, kwade geest |
| emes > emmes |
waarheid |
| eruv > eroev |
al dan niet symbolische omheining of muur rond een gebied waarbinnen tijdens de sjabbat goederen vervoerd mogen worden |
| forshpiel |
feest voor de bruid op de sabbath voor het huwelijk |
| four-corner > tailliet katan of arba kanfot |
tailliet katan of arba kanfot: vierhoekig kledingstuk dat onder het overhemd wordt gedragen; fringed four-corner: tailliet met franje (tsietsiet) die wel zichtbaar is |
| freylekhs > freilachs |
dansmuziek met een lach en een traan |
| gabay > gabbai |
rechterhand van de tsaddik die de praktische zaken regelt |
| ganef > gannef |
dief |
| greener |
groentjes, immigranten die het klappen van de zweep nog niet kennen |
| haskamos > meervoud van haskama |
door een rabbijn afgegeven getuigschrift |
| kaynahora |
bezwering: even afkloppen |
| Kevlar (geen Jiddisch) |
merknaam van een erg sterke vezel > kogelvrij vest |
| klezmorim (enkelvoud: klezmer) |
muzikant, zie ook freylekhs |
| kibbitzer > kibitser |
een niet-schaker die in een schaakcafé commentaar levert < in de talmoedische traditie iemand die participeert aan het openbaar debat zonder het voortouw te nemen; een bemoeial
|
| latke |
jonge agent, groentje (latkes zijn eigenlijk aardappelpannenkoekjes , maar het verband is me niet duidelijk) |
| luftmensch |
een dromer, iemand die van de lucht leeft, geen inkomen heeft |
| mezuzah > mezoeza |
bijbeltekstrol aan deurpost of als amulet |
| mikvah > mikwe |
ritueel bad |
| momzer > mamzer |
bastaard, sterke kerel |
| mukluk |
bonten eskimolaars |
| noz |
rechercheur |
| patzer |
stuntel, (slechte) schaker |
| pilpul |
discussie over de fijne puntjes; gemierenneuk |
| pisher> pisjer |
kind, jongen |
| pushke box > poesjke busje |
collectebusje, spaarpotje voor liefdadig doel |
| schlemiel > sjemiel |
sjemiel |
| shammes > sjammes |
eigenlijk koster van synagoge, maar hier een detective, naar de shamus van Raymond Chandler |
| shtarker |
zware jongen |
| sheygetz |
niet-joodse jongeman; onorthodoxe joodse jongen |
| shiva > sjivve |
zeven dagen van rouw |
| shkotz |
variant van sheygetz, zich misdragende joodse jongen |
| shlosser |
slotenmaker; maar hier? inbreker, huurmoordenaar? |
| shmaltz |
kippenvet |
| Shnapish the Dog |
soort Mickey Mouse |
| shochet > sjouget |
rituele slager |
| sholem > sjolem, sjalom |
eigenlijk vrede maar hier: pistool of revolver. Amerikanen noemen een een handwapen vaak een "piece"> homoniem "peace"> vrede > sjolem. De Colt .45 werd "peacemaker" genoemd (maar Landsman heeft een Smith & Wesson Model 39) |
| shomer > sjomer |
iemand die de wacht houdt (bij een overledene); smeris |
| Shoyfer (verzonnen) |
merk mobieltje < sjofar, de ramshoorn waarop onder andere op Jom Kippoer en Rosj Hasjana wordt geblazen |
| shpilkes |
zenuwenlijer; de zenuwen |
| shtarker |
sterk iemand, zware jongen |
| shtetl > sjetl |
(joods) dorp |
| shtekeleh |
niet bestaande maar verrukkelijke donut |
| shtinker |
informant; verklikker |
| shul > sjoel |
(Asjkenazische)synagoge |
| shvitz |
stoombad; zweten van angst |
| smikha, semicha |
de handoplegging waarmee iemand tot rebbe werd gewijd; kenner van de joodse wet |
| sukkoh > soeka |
loofhut voor soekot, het loofhuttenfeest |
| tekiah > tekia |
tekia: een lange stoot op de sjofar, de ramshoorn; zie ook shoyfer |
| tohubohu (<Hebreeuws) |
chaos |
| tzadik > tsaddik |
rechtvaardige, vrome man |
| tzimmes > tsimmes |
tsimmes: zoet gerecht met wortelen en pruimen; wordt met Rosj Hasjana gegeten |
| yekke |
uit Duitsland afkomstige jood |
| yeshiva > jesjiva |
hogeschool waar vooral de Talmoed wordt bestudeerd |
| yid |
jood, jehoede, smous - niet denigrerend |
| Zamenhof |
bedenker van het Esperanto |
